Gdy małżonkowie decydują się na rozwód, a są rodzicami, sąd w wyroku rozwodowym ma obowiązek orzec o kwestiach prawnych związanych z ich małoletnim dzieckiem (lub dziećmi). Sąd rozstrzyga m.in. o kwestii władzy rodzicielskiej, opiece nad dziećmi czy świadczeniu alimentacyjnym. Jednak małżonkowie mają możliwość samodzielnie zdecydować o niektórych kwestiach. Mogą zawrzeć tzw. porozumienie rodzicielskie. Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym ono dokładnie jest?
- Kiedy można zawrzeć takie porozumienie?
- Czy porozumienie rodzicielskie można zawrzeć także w przypadku związków nieformalnych?
- Co powinno zawierać porozumienie rodzicielskie?
- Jakie są zalety zawarcia porozumienia rodzicielskiego?
- Czy porozumienie rodzicielskie jest obowiązkowe?
Czym jest porozumienie rodzicielskie?
To dokument, który precyzyjnie reguluje kwestie związane z wychowaniem dziecka – najczęściej po rozwodzie. Taki plan wychowawczy staje się kluczowym elementem, który kształtuje relacje między małżonkami w stosunku do dzieci, po rozwiązaniu ich małżeństwa. Musisz jednak wiedzieć, że z roku na rok cieszy się on coraz większą popularnością także w przypadku rozstających się rodziców, którzy byli w związku nieformalnym.
Porozumienie rodzicielskie – co reguluje?
Porozumienie rodzicielskie to tak naprawdę swego rodzaju “umowa” zawierana między rodzicami dziecka. Reguluje ona kwestie związane z wychowaniem – m.in. takie jak władza rodzicielska, świadczenia alimentacyjne czy też opieka nad dzieckiem po rozwodzie/rozstaniu.
Podsumowując, porozumienie rodzicielskie – zwane inaczej planem wychowawczym – to taki kompleksowy dokument będący podstawą wspólnego funkcjonowania dziecka i jego rodziców żyjących w rozłączeniu. Najczęściej sporządza się go w trakcie procesu rozwodowego. To bardzo elastyczne rozwiązanie, bowiem dzięki takiemu porozumieniu rodzice mogą samodzielnie uregulować najistotniejsze kwestie związane z dalszym wychowywaniem – na swoich zasadach, bez ingerencji sądu (oczywiście, jeśli postanowienia w nim zawarte nie są sprzeczne z dobrem dziecka).
Kiedy można zawrzeć porozumienie?
Małżonkowie mają możliwość zawarcia porozumienia rodzicielskiego w trakcie trwania postępowania o rozwód. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by zawrzeć je jeszcze przed wniesieniem pozwu.
Rozstający się rodzice mogą również skorzystać z mediacji, w trakcie której możliwe jest omówienie treści potencjalnego porozumienia pod okiem profesjonalnego mediatora. Mediacja umożliwia bowiem “kontrolowaną” dyskusję między stronami, co sprzyja formułowaniu konstruktywnych wniosków – a w efekcie postanowień porozumienia rodzicielskiego. Warto podkreślić, że ww. elastyczność towarzysząca konstruowaniu tego dokumentu daje rodzicom możliwość dostosowania jego treści do potrzeb dzieci i swoich.
Co więcej, sporządzenie takiego porozumienia jest możliwe także w przypadku rozpadu związku nieformalnego (konkubinatu).
Jak sporządzić porozumienie rodzicielskie?
Porozumienie rodzicielskie sporządzają rodzice małoletniego dziecka, którzy się rozwodzą. Mogą napisać je samodzielnie lub z pomocą mediatora czy prawnika. Aby sąd mógł pozostawić władzę rodzicielską obojgu małżonkom, plan wychowawczy musi mieć formę pisemną – tj. musi być podpisany przez oboje rodziców. Sąd zatwierdza porozumienie rodzicielskie, jeśli jest ono zgodne z zasadą dobra dziecka – dopiero wówczas dokument ma charakter wiążący (sam “szkielet” porozumienia i rozwiązania w nim przedstawione nie wiążą sądu).
Co powinno zawierać porozumienie rodzicielskie?
-
Władza rodzicielska
W planie wychowawczym warto określić, kto ma władzę rodzicielską. Rodzice mogą postanowić, że po rozwodzie/rozstaniu każdy z rodziców zachowa pełną władzę rodzicielską nad dzieckiem.
-
Miejsce(-a) zamieszkania dziecka
Określenie miejsca zamieszkania dziecka jest bardzo istotnym elementem. Porozumienie może wskazywać, czy dziecko będzie mieszkało na stałe u jednego z rodziców czy też zastosowana zostanie np. piecza naprzemienna. W przypadku tego drugiego scenariusza, porozumienie precyzyjnie powinno określać, jak długo dziecko będzie przebywać u każdego z rodziców. Plastyczność w kształtowaniu postanowień porozumienia pozwala na modyfikację okresów zamieszkiwania w zależności od potrzeb dziecka i preferencji rodziców.
Więcej o opiece naprzemiennej możesz przeczytać w artykule, który znajduje się na blogu: Opieka naprzemienna – na czym polega i jak ją ustanowić?
-
Kontakty z dzieckiem
Jeśli rodzice nie decydują się na opiekę naprzemienną, porozumienie powinno uwzględniać zasady odbywania tzw. kontaktów z drugim rodzicem. Dotyczy to zarówno dni powszednich, jak i szczególnych okoliczności, np. świąt czy urodzin dziecka. Precyzyjne ustalenia w tym zakresie mają na celu zachowanie klarowności i uniknięcie wszelkich nieporozumień. Warto również w takim przypadku sprecyzować, kto odpowiada za dowożenie dziecka do miejsca spotkań i jak przebiega powrót do domu.
-
Świadczenie alimentacyjne
Warto uwzględnić w porozumieniu kwestie związane z obowiązkiem alimentacyjnym. Jeśli rodzice są w stanie uzgodnić wysokość alimentów na dziecko, porozumienie może to jasno określić – unika się wówczas konieczności interwencji sądu. Porozumienie powinno przewidywać też kwestię tego, który z rodziców będzie pobierał świadczenia socjalne – takie jak “500+”.
Zazwyczaj osoba, u której dziecko mieszka na stałe, jest uprawniona do pobierania tego rodzaju świadczeń. Niemniej jednak porozumienie może zawierać ustalenia dotyczące podziału tych środków, szczególnie w sytuacji pieczy naprzemiennej.
-
Udzielanie informacji na temat stanu zdrowia dziecka czy innych istotnych kwestii
Porozumienie może zawierać postanowienia dotyczące obowiązku informowania drugiego rodzica o stanie zdrowia dziecka, kosztach leczenia i innych istotnych kwestiach związanych z jego wychowaniem. Chodzi np. o sytuację, gdy dziecko trafia do szpitala, a władza rodzicielska jednego z rodziców została ograniczona do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka.
-
Dodatkowe kwestie
W porozumieniu rodzicielskim może być zawarte tak naprawdę wszystko, co dotyczy kwestii związanych z dzieckiem. Warto np. odnieść się w nim także do zasad dotyczących wspólnych wyjazdów wakacyjnych czy ferii zimowych.
O czym jeszcze trzeba pamiętać, zawierając porozumienie rodzicielskie?
Podczas konstruowania porozumienia rodzicielskiego kluczowe jest zwrócenie szczególnej uwagi na precyzję sformułowań. Zdefiniowanie klarownych ram czasowych kontaktów z dzieckiem czy wyznaczenie dokładnych terminów dla podejmowania decyzji dotyczących planów, zwłaszcza wakacyjnych, pozwala uniknąć konfliktów między rodzicami w przyszłości.
Czy sąd ma obowiązek uwzględnić porozumienie rodzicielskie?
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, sąd ma obowiązek uwzględnić porozumienie rodzicielskie wypracowane przez rodziców, pod warunkiem że jest ono zgodne z dobrem dziecka i przedstawione w formie pisemnej. Wypracowane w ten sposób przez rodziców stanowisko to wyraz ich chęci współdziałania i podjęcia wspólnych kroków prowadzących do dbania o dobro dziecka. Jeśli rodzicom nie uda się ustalić wspólnych zasad, sąd samodzielnie orzeka o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, kontaktach i alimentach.
Jakie są zalety porozumienia rodzicielskiego?
Porozumienie rodzicielskie to bardzo elastyczna forma uregulowania najważniejszych kwestii dot. dziecka. Jego niezaprzeczalną zaletą jest możliwość indywidualnego dostosowania warunków wychowania do potrzeb obu stron oraz samego dziecka. Taki format sprzyja lepszej komunikacji i współpracy między rodzicami. Proces negocjacji jest zazwyczaj szybszy i mniej kosztowny niż sądowe rozstrzyganie sporów, co przekłada się też na zmniejszenie poziomu stresu u dziecka. A przecież o dobro dziecka tutaj właśnie chodzi, prawda? 🙂
Czy trzeba zawrzeć porozumienie rodzicielskie?
Nie trzeba. Porozumienie rodzicielskie jest jedynie „wyjściem naprzeciw” rodzicom i ich potrzebom. To dodatkowa możliwość dla rodziców, aby uregulowali kwestie wychowania dzieci samodzielnie i wspólnie – a nie obowiązek. Jeżeli rodzice nie przedstawią takiego porozumienia, sąd sam o wszystkim rozstrzygnie.
Podsumowanie
Modelowe porozumienie rodzicielskie to kompleksowy dokument, który umożliwia spersonalizowane i klarowne uregulowanie różnych aspektów życia dziecka po rozstaniu rodziców. Warto zauważyć, że porozumienie rodzicielskie nie wyłącza praw i obowiązków wynikających z orzeczenia sądowego w sprawie opieki nad dzieckiem. Jeśli zatwierdzone sądowo porozumienie zostanie naruszone, rodzic ma prawo wystąpić do sądu.
______________________________________________________
Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski
Potrzebujesz pomocy prawnej w kwestiach rodzicielskich?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
