Benjamin Franklin powiedział kiedyś, że na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki (i trudno nie przyznać mu racji). Choć na co dzień pewnie nie myślisz o swoim odejściu, warto poświęcić chwilę na refleksję dot. tego nieuchronnego momentu. A w zasadzie tego, co nastąpi później… Zostawisz przecież po sobie nie tylko miłe wspomnienia, ale także majątek. A ponieważ Twoje odejście będzie dla Twoich bliskich wystarczająco trudnym doświadczeniem, warto ułatwić im załatwienie kwestii spadkowych – co możesz zrobić, pozostawiając swoją ostatnią wolę. W tym artykule podpowiem Ci, jak napisać testament, aby był on ważny i skuteczny. Zapraszam do lektury!
Czego dowiesz się z tego wpisu?
- Dlaczego warto zostawić testament?
- Kto może sporządzić ostatnią wolę?
- Jakie są rodzaje testamentów?
- Jak napisać testament krok po kroku?
Przeczytaj: Czy testament można unieważnić?
Dlaczego warto zostawić testament?
Z badania CBOS (dane na rok 2019) wynika, że tylko 9% Polaków spisało testament. Za to miejsce na cmentarzu wykupione ma co czwarty rodak. Biorąc pod uwagę korzyści płynące z pozostawienia swojej ostatniej woli, przytoczone statystyki są co najmniej zaskakujące. Wpływ na taki stan rzeczy może jednak mieć niska świadomość prawna polskiego społeczeństwa. Dlaczego warto skorzystać w możliwości rozrządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci?
- SPOKÓJ. W testamencie precyzyjnie określisz, jak majątek ma zostać podzielony, wyeliminujesz więc wątpliwości i niejasności w tym zakresie. To zminimalizuje ryzyko konfliktów na tym tle pomiędzy Twoimi bliskimi.
- KONTROLA. Testament pozwala sprecyzować, komu chcesz przekazać swój majątek po śmierci. Unikniesz dzięki temu przypadkowego podziału zgodnie z przepisami dziedziczenia ustawowego.
- BEZPIECZEŃSTWO. Poprzez wyrażenie swojej ostatniej woli możesz zadbać o przyszłość swoich najbliższych, np. zależnych od Ciebie finansowo – dzieci, małżonka czy innych osób, którym chcesz zapewnić bezpieczeństwo i stabilność po swojej śmierci.
- WOLNOŚĆ. W testamencie masz możliwość przekazania majątku osobom spoza kręgu dziedziczenia ustawowego. Mogą to być osoby, które nie są Twoimi krewnymi, ale które pragniesz wspomóc lub organizacje, których działalność chciałbyś/chciałabyś wspierać.
Zdolność testowania, czyli kto może sporządzić swoją ostatnią wolę?
W skrócie powiedzieć, że zdolność testowania oznacza pełną zdolność do czynności prawnych w zakresie prawa spadkowego. W artykule 944 KC czytamy:
Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Gwoli przypomnienia wspomnę, że pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby nieubezwłasnowolnione, które osiągnęły pełnoletniość (a więc te, które ukończyły 18 lat lub kobiety, które uzyskały ją poprzez zawarcie małżeństwa – po 16 roku życia). Co więcej, z natury prawa spadkowego wynika, że osoba chcąca sporządzić testament musi być osobą fizyczną. Testamentu nie może sporządzić zatem osoba prawna, np. spółka z o.o.
Co więcej, §2 ww. przepisu wskazuje, że testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela. Jest to bowiem czynność ściśle osobista.
Rodzaje testamentów
Aby testament był ważnie sporządzony należy spełnić szereg wymogów – m.in. testator musi mieć ww. zdolność testowania oraz wolę testowania. Przy sporządzaniu testamentu nie mogą wystąpić też żadne wady oświadczenia woli. Testament musi mieć również odpowiednią treść, a także formę – o czym kilka słów poniżej.
W polskim porządku prawnym testament może przybrać jedną z sześciu dopuszczalnych form (przy czym niektóre z nich mają bardzo małe znaczenie praktyczne). Podstawowy podział to rozróżnienie na testamenty zwykłe (pisemny, urzędniczy oraz w formie aktu notarialnego) oraz szczególne (ustny, podróżny i wojskowy).
Dla ważności poszczególnych rodzajów testamentów ustawodawca przewidział różne wymogi. Z tego względu dokładne omówienie każdego z nich to temat na osobny wpis. Dzisiaj chciałbym się jednak skupić na testamencie “w podstawowej wersji”, czyli zwykłym pisemnym.
Testament pisemny – podstawowe informacje
Jak każdy testament zwykły, testament pisemny może być sporządzony w każdym czasie i w każdym czasie jest także skuteczny. W praktyce oznacza to tyle, że dla ważności i skuteczności tego testamentu nie ma znaczenia, czy wystąpiły jakieś szczególne okoliczności w chwili jego sporządzania oraz ile czasu minęło od śmierci testatora. Spokojnie można go sporządzić samodzielnie, w domowym zaciszu. Jak to zrobić? Odpowiadam poniżej.
Jak napisać testament krok po kroku?
Aby testament pisemny spełniał wymagania co do formy, wykonaj poniższe 3 kroki:
KROK 1: Podaj datę sporządzenia testamentu.
Pierwszy wymóg to konieczność zaopatrzenia testamentu datą jego sporządzenia. Niekoniecznie jednak musi to być data dzienna. Dopuszczalne jest użycie sformułowania “W dniu moich 60 urodzin” albo “Boże Narodzenie 2023”.
Co ważne, o ile brak dwóch niżej opisanych wymogów (własnoręczności i własnoręcznego podpisu) zawsze skutkuje nieważnością całego testamentu, tak brak daty nie zawsze rodzi taki skutek.
KROK 2: Testament w całości napisz własnoręcznie.
Testament pisemny musi być w całości napisany odręcznie przez spadkodawcę. Jako spadkodawca nie możesz zatem podyktować komuś swojej ostatniej woli ani użyć komputera. Jak sama nazwa wskazuje – musi to być Twoje pismo! Z tego samego powodu inna nazwa tego rodzaju testamentu to “holograficzny” – od słów holos (całość) oraz grapho (piszę).
Co ciekawe, jeśli nie możesz pisać rękami, ale jesteś w stanie to uczynić np. nogą lub ustami to również możesz sporządzić tego typu testament. Tak samo bez znaczenia pozostaje użyty język – ważne, by testament był spisany w języku, którego używasz. Możesz nawet ułożyć wiersz – jeśli tylko masz taką fantazję! 🙂
Jeśli chodzi o wymagania bardziej “techniczne” to podstawowym wymogiem jest trwałość pisma. Nie musi to być zatem kartka papieru i długopis. Dopuszczalne jest napisanie testamentu np. na drzwiach kredą – byle będzie to trwałe.
Najważniejsze na koniec: określ udziały w majątku, które mają przypaść wymienionym osobom.
KROK 3: Podpisz się!
Pod właściwą treścią koniecznie się podpisz. Jest to bardzo ważne z kilku powodów. Po pierwsze podpis wskazuje, w którym momencie skończyłeś/aś składać swoje oświadczenie. Uniemożliwia to dopisanie czegoś, bo to, co znajdzie się pod podpisem, będzie po prostu nieważne. Jeżeli więc chciałbyś/chciałabyś coś dodać, dopisany fragment musisz opatrzyć kolejnym podpisem (albo napisać cały testament na nowo – ale po co). Podpis ma także za zadanie zidentyfikować Cię jako autora testamentu. Przy czym nie musi on składać się z imienia i nazwiska – możesz użyć np. pseudonimu lub określenia “Twój ukochany mąż/tatuś” itp.
UWAGA! Jeśli w treści testamentu umieścisz swoje imię i nazwisko (czyli napiszesz przykładowo “Ja, Jan Kowalski, oświadczam…”, nie zwalnia Cię to z obowiązku podpisu pod całością tekstu. Mimo że graficznie taki fragment mógłby wyglądać identycznie jak Twój podpis, to nie można go traktować jako taki.
Wzór testamentu
Warszawa, dnia 31 lipca 2023 roku
Testament
Ja, Marek Kowalski, do spadku po mnie powołuję moją córkę, Hannę Nowak, w 60% oraz mojego syna, Marcina Kowalskiego, w 40%.
Marek Kowalski
Oczywiście przedstawiony wyżej przykład testamentu jest najprostszym z możliwych. Dopuszczalne jest bowiem modyfikowanie jego treści – np. poprzez dodanie zapisu zwykłego, polecenia, podstawienia, wydziedziczenia lub powołania wykonawcy testamentu. To jednak także temat na osobny wpis.
Podsumowanie. Jak napisać testament?
Podsumowując, napisanie testamentu zwykłego pisemnego wcale nie jest trudne i nie wymaga dużej wiedzy czy umiejętności. Testament może składać się nawet z jednego zdania, np. „Powołuję do całości spadku po mnie moją córkę”. Wystarczy spełnić 3 podstawowe wymogi: data, odręczne pismo spadkodawcy i własnoręczny podpis.
Co ciekawe, aby sporządzić testament pisemny wcale nie są potrzebni świadkowie. Ba! Nikt nie musi wiedzieć o sporządzeniu ostatniej woli w tej formie. Jako rozsądny testator powinieneś jednak zadbać o wykonanie testamentu po swojej śmierci. Zatajenie go lub ukrycie w taki sposób, że nikt go nie odnajdzie nie jest zatem najlepszym pomysłem.
______________________________________________________
Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski
Potrzebujesz pomocy prawnej przy sporządzeniu testamentu?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
