Jak mówi stara łacińska paremia – “matka jest zawsze pewna, a ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo“. Jednak nie zawsze rodzice dziecka są małżeństwem! Sytuacje życiowe są naprawdę różne i może dojść do sytuacji, w której mężczyzna nie chce uznać faktu, że jest ojcem. Polskie prawo jest przygotowane na taką ewentualność i w procesie sądowym można ustalić ojcostwo. Czym dokładnie jest powództwo o ustalenie ojcostwa? Odpowiedź znajdziesz w artykule!
Zapraszam do lektury!
Jak można ustalić, kto jest ojcem dziecka?
Ojcostwo obejmuje zarówno aspekty związane z pokrewieństwem biologicznym, jak i prawnym, wpływając na prawa i obowiązki ojca względem potomstwa. Ojcostwo może być ustalane poprzez:
- Uznanie ojcostwa, które jest dobrowolnym oświadczeniem mężczyzny. Krótko mówiąc, oświadcza on, że jest biologicznym ojcem konkretnego dziecka. Aby taka czynność była ważna, matka dziecka musi potwierdzić to oświadczenie w tym samym terminie lub do 3 miesięcy od jego złożenia. Uznanie ojcostwa co do zasady odbywa się w Urzędzie Stanu Cywilnego (w wyjątkowych przypadkach może mieć miejsce przed konsulem).
- Sądowe ustalenie ojcostwa staje się konieczne, gdy nie dochodzi do dobrowolnego uznanie ojcostwa, matka nie chce potwierdzić uznania ojcostwa oraz gdy nie ma zgody między rodzicami dziecka. Proces ten polega na wniesieniu pozwu do sądu w celu wykazania, że określony mężczyzna jest biologicznym ojcem określonego dziecka. To z kolei oznacza zyskanie praw, ale przede wszystkim obowiązków rodzicielskich.
W skrócie: Uznanie ojcostwa jest dobrowolnym aktem, podczas gdy sądowe ustalenie ojcostwa staje się niezbędne w przypadku braku zgody między rodzicami lub nieuznania ojcostwa przez mężczyznę.
Czym jest powództwo o ustalenie ojcostwa?
Sądowe ustalenie ojcostwa to postępowanie przed sądem, które ma na celu potwierdzenie, że określony mężczyzna jest biologicznym ojcem konkretnego dziecka. W sytuacji braku dobrowolnego uznania ojcostwa, sąd staje się jedyną drogą do ustalenia prawdziwego ojca.
Jak wygląda proces sądowy o ustaleniu ojcostwa?
Całą sprawę rozpoczyna pozew o ustalenie ojcostwa. Może go wnieść uprawniona strona, czyli m.in. domniemany ojciec, matka lub nawet dziecko. Pozew ten zawiera wniosek o ustalenie ojcostwa oraz inne ewentualne żądania, takie jak alimenty czy kwestie regulacji władzy rodzicielskiej. Po złożeniu pozwu druga strona ma możliwość złożenia odpowiedzi na pozew, w której może wyrazić swoje stanowisko wobec zarzutów zawartych w pozwie.
Następnie sąd co do zasady wyznacza termin rozprawy, w czasie której strony mogą przedstawić swoje argumenty i dowody. Długość trwania całego postępowania zależy od wielu czynników, takich jak ilość roszczeń, stanowisko stron i obłożenie pracą danego sądu. Dowody w sprawie sądowego ustalenia ojcostwa mogą być przeróżne. Najczęściej jednak wykorzystuje się badanie materiału DNA w celu potwierdzenia lub wykluczenia biologicznego pokrewieństwa.
Powództwo o ustalenie ojcostwa wnosi się w sądzie rejonowym (w wydziale rodzinnym i nieletnich) właściwym dla miejsca zamieszkania strony pozwanej.
Kto jest uprawniony do wniesienia powództwa o ustalenie ojcostwa?
Z żądaniem o sądowe ustalenie ojcostwa może wystąpić:
- Dziecko, które jest pełnoletnie lub nie. W przypadku małoletniego dziecka, z powództwem o sądowe ustalenie ojcostwa może wystąpić przedstawiciel ustawowy. Zazwyczaj jest to matka dziecka. Jednak może zdarzyć się sytuacja, że matka jest niepełnoletnia. Wówczas w postępowaniu o ustalenie ojcostwa może reprezentować je opiekun dziecka.
- Matka dziecka ma prawo wystąpić z powództwem o ustalenie ojcostwa swojego dziecka wyłącznie w okresie jego małoletniości. To uprawnienie nie przysługuje jej po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Warto wiedzieć, że może ona wystąpić z powództwem, nawet jeśli nie posiada pełnej władzy rodzicielskiej.
- Domniemany ojciec dziecka ma możliwość wystąpienia z powództwem o ustalenie ojcostwa przed sądem, jednak taka możliwość także jest ograniczona wyłącznie do okresu małoletniości dziecka.
- Prokurator może wnieść powództwo w tej sprawie, jeśli uznaje to za konieczne ze względu na dobro dziecka lub ochronę interesu społecznego.
Jaki jest termin wniesienie powództwa o ustalenie ojcostwa?
W kwestii ustalania ojcostwa nie istnieje określony graniczny termin, w którym można wnieść pozew. Procedurę można rozpocząć nawet po śmierci dziecka. Jednakże istnieją pewne terminy ograniczające możliwość wytaczania powództw.
Taki ograniczony czas na wytoczenie powództwa o ustalenie ojcostwa mają:
- matka oraz
- domniemany ojciec dziecka.
Mogą oni wnieść pozew do momentu, gdy dziecko osiągnie pełnoletność, czyli do ukończenia przez nie 18 lat.
Pełnoletnie dziecko oraz prokurator nie mają żadnych ograniczeń, co do terminu na wytoczenie powództwa o ustalenie ojcostwa. Wyjątkowo, w sytuacji śmierci dziecka, możliwość wytoczenia takiego powództwa przysługuje także jego zstępnym.
Jakie są skutki sądowego ustalenia ojcostwa?
Mamy kilka skutków sądowego ustalenia ojcostwa:
- Sąd przyznaje ojcu prawa rodzicielskie.
- Dziecko uzyskuje prawo do dziedziczenia po ojcu.
- W przypadku ustalenia ojcostwa, sąd może również zobowiązać ojca do płacenia alimentów na rzecz dziecka.
- Sąd może nadać dziecku nazwisko, które może przyjąć po matce, ojcu lub otrzymać nazwisko dwuczłonowe.
Podsumowanie. Czym jest powództwo o ustalenie ojcostwa?
Powództwo o ustalenie ojcostwa to postępowanie sądowe mające na celu potwierdzenie biologicznego rodzicielstwa mężczyzny wobec konkretnego dziecka. W sytuacjach, gdy nie dochodzi do dobrowolnego uznanie ojcostwa, sąd staje się jedyną możliwością do rozstrzygnięcia sprawy. Możliwość wniesienia powództwa mają zarówno matka, dziecko poprzez przedstawiciela ustawowego, jak i domniemany ojciec, a wyjątkowo także prokurator.
______________________________________________________
Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski
Szukasz pomocy w zakresie ustalenia ojcostwa?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
