Oczernianie drugiej osoby publicznie – zwłaszcza naruszenie czci i godności człowieka – może grozić poważnymi konsekwencjami, a nawet karą pozbawienia wolności. Niestety, z takim zjawiskiem mamy do czynienia coraz częściej, zwłaszcza w Internecie, który daje poczucie anonimowości. Jednak przy obecnych możliwościach technologicznych takie przeświadczenie jest bardzo złudne. W razie konieczności żaden sprawca nie uniknie odpowiedzialności karnej, jeśli dopuścił się przestępstwa. W dzisiejszym wpisie wyjaśnię, na czym w praktyce polega przestępstwo pomówienia i zniewagi, które stypizowano w Kodeksie karnym.
Serdecznie zapraszam do lektury.
Czym jest pomówienie?
Pomówienie, zwane również zniesławieniem, uregulowano w art. 212 Kodeksu karnego, który stanowi, że:
Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Co jest istotą przestępstwa pomówienia?
Pod tym pojęciem należy rozumieć takie zachowania jak:
- bezpodstawne zarzucenie określonego zachowania,
- przypisanie nieprawdziwej cechy jakiemuś podmiotowi,
- przypisanie poglądu lub czynu do danej osoby,
- fałszywe oskarżenie o popełnienie przestępstwa.
Co istotne, aby można było mówić o przestępstwie pomówienia (zniesławienia), osoba/podmiot pomawiany nie muszą zostać wymienione z imienia i nazwiska/nazwy wprost. Przyjmuje się, że wystarczające do przypisania popełnienia tego przestępstwa sprawcy jest podanie takich cech pomawianego podmiotu, które nie będą budziły wątpliwości, o kogo konkretnie chodzi.
Przestępstwo pomówienia i zniewagi – na czym polega zniewaga?
Definicję zniewagi znajdziemy w art. 216 Kodeksu karnego, który stanowi, że:
Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Uwaga!
Jeśli przestępstwo zniewagi dodatkowo popełniono w Internecie (za pomocą środków masowego komunikowania), sprawca tego przestępstwa podlega surowszej karze. Grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Co jest istotą przestępstwa zniewagi?
- okazanie pogardy,
- uwłaczanie czci drugiego człowieka przy naruszeniu przyjętych standardów społecznych i kulturowych.
W tym miejscu warto nadmienić również, że przestępstwo zniewagi bardzo często występuje obok innego czynu zabronionego – naruszenia nietykalności cielesnej. Niestety praktyka pokazuje, że wymierzenie policzka nieraz idzie w parze ze znieważeniem drugiej osoby.
Dozwolona krytyka
Dozwolona krytyka w niektórych przypadkach jest okolicznością wyłączająca bezprawność. Przede wszystkim ma ona swoje uzasadnienie, gdy autor danej wypowiedzi nie miał na celu dokuczenie innej osobie, a wyłącznie pogłębianie wiedzy i świadomości społecznej w konkretnej kwestii.
Co ciekawe, przyjmuje się, że granice dopuszczalnej krytyki w stosunku do osób publicznych oraz ich działalności są szersze niż wobec osób nieprowadzących takiej działalności. Potwierdza ten fakt wiele wyroków sądów.
Przestępstwo pomówienia i zniewagi – na czym polegają w praktyce? Podsumowanie
Na zakończenie chciałbym wyraźnie wskazać podstawowe różnice między przestępstwem pomówienia a zniewagi. A zatem:
- Ze zniewagą będziemy mieli najczęściej do czynienia w momencie, gdy druga osoba oczernia nas w naszej obecności. Ważne jest przy tym, że istota tego przestępstwa to okazanie pogardy i naruszenie godności drugiego człowieka przy naruszeniu przyjętych standardów społecznych i kulturowych. Nakierowana jest zatem w sposób bezpośredni na zranienie uczuć drugiej osoby.
- Natomiast przestępstwo pomówienia ma na celu wywołanie negatywnych odczuć środowiska co do konkretnej osoby/podmiotu, aby poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania.
Domyślam się, że – mimo przedstawienia powyższych różnic między tymi dwoma przestępstwami – nadal trudno jest znaleźć wyraźne odmienności. Należy jednak pamiętać, że oba te przestępstwa są mocno ze sobą powiązane. Co więcej, sądy rozpatrując sprawy skierowane na ich wokandy, bardzo często analizują, z jakim przestępstwem mają do czynienia w konkretnym przypadku.
Zarówno przestępstwo zniesławienia, jak i zniewagi, ścigane są z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że – aby doszło do ścigania tego przestępstwa – pokrzywdzony musi złożyć w tej sprawie prywatny akt oskarżenia.
______________________________________________________
Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski
Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie przestępstwa, pomówienia i zniewagi?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
