Nękanie i stalking? W języku potocznym właściwie synonimy, w języku prawnym natomiast dwie różne instytucje. Nękanie, czyli złośliwe niepokojenie, to wykroczenie regulowane przez kodeks wykroczeń, stalking natomiast – uporczywe nękanie – to przestępstwo penalizowane przez kodeks karny. W niniejszym artykule przyjrzymy się pierwszemu z nich – złośliwemu niepokojeniu.
Art. 107 KW Kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany.
Przedmiotem ochrony powyższego przepisu jest spokój psychiczny, czy też równowaga psychiczna osoby fizycznej (nieodczuwanie przykrości, zdenerwowania, rozdrażnienia, itp.) przed działaniem sprawcy określonym jako „złośliwe”. Aby zachowanie mogło zostać zakwalifikowane jako wykroczenie uregulowane art. 107, musi wykazywać dwa znamiona:
- złośliwie wprowadzać kogoś w błąd lub złośliwie niepokoić,
- sprawca musi mieć na celu dokuczenie nękanej osobie.
Zgodnie z Glosą do wyroku SN (Z. Kocel-Krekora, z dnia 10.11.2010 r., IV KK 324/10, Ius Novum 2012, Nr 2) wprowadzenie w błąd należy rozumieć jako celowe zachowanie sprawcy, z zamiarem ukształtowania w świadomości innej osoby obrazu rzeczywistości odmiennego od obiektywnie istniejącego (na przykład przy użyciu pisma, słowa, gestu, czy też na skutek dokonania innego czynu, mającego w danej sytuacji charakter niepokojenia). Istotne jest, aby to działanie miało taki charakter, z którego ewentualny pokrzywdzony mógłby wyciągnąć błędne wnioski. Jako przykłady takiego zachowania podać można straszenie danej osoby fizycznej, wykonywanie głuchych telefonów, dokuczanie dzwonieniem do drzwi, podawanie denerwujących informacji celem wyprowadzenia pokrzywdzonego z równowagi psychicznej, spowodowanie jego zdenerwowania.
Wykroczenie z art. 107 KW można popełnić tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim. W opinii Sądu Najwyższego wykroczenie złośliwego niepokojenia z art. 107 KW stanowi działanie kierunkowe “w celu dokuczenia innej osobie”, a więc należy ustalić, że po stronie sprawcy zamachu na spokój psychiczny drugiej osoby zachodzi złośliwość. Samo zatem stwierdzenie umyślności zachowania nie jest wystarczającą podstawą do pociągnięcia do odpowiedzialności za wykroczenie na podstawie art. 107.
„Strona podmiotowa wykroczenia określonego w art. 107 k.w. polega na umyślności w formie zamiaru bezpośredniego – działanie sprawcy jest ukierunkowane na dokuczenie innej osobie i charakteryzuje się „złośliwością”” (wyr. SN z 10.11.2010 r., IV KK 324/10, Legalis).
Omawiane wykroczenie zagrożone jest alternatywnie karą ograniczenia wolności, karą grzywny do 1500 zł albo karą nagany.
Karę ograniczenia wolności, zgodnie z art. 20 § 1 KW – orzeka się w sztywnej wysokości jednego miesiąca. Kara grzywny ustalona jest w widełkach od 20 do 1500 zł (art. 107 w zw. z art. 24 § 1 KW). Kary nagany z oczywistych względów nie da się wyznaczyć liczbowo, a zatem nie ma określonego wymiaru. Kara nagany może być orzeczona tylko wtedy, gdy ze względu na charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy należy przypuszczać, że zastosowanie tej kary jest wystarczające do wdrożenia go do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego (art. 36 § 1 KW). Kary tej nie można jednak orzec za wykroczenie o charakterze chuligańskim (art. 36 § 2 K).
Warto również zwrócić uwagę, że złośliwe niepokojenie nie jest tym samym, co przestępstwo groźby karalnej, chociaż mogą się takie wydawać na pierwszy rzut oka.
Przepis art. 107 KW, jest odpowiedni do zwalczania łagodniejszych postaci stalkingu, z którymi wiąże się relatywnie niewielkie społeczne niebezpieczeństwo. Takie zachowania powinny być kwalifikowane nie jako przestępstwo z art. 190a KK, a właśnie jako wykroczenie. Pomimo odmienności tych dwóch czynów nie można jednak wykluczyć, że mogą zaistnieć sytuacje, w których to samo zachowanie wypełni znamiona obu tych przepisów. Taki zbieg przepisów będzie mieć charakter pozorny i zgodnie z zasadą konsumpcji (lex consumens derogat legi consumptae) – zastosowanie będzie mieć art. 190a § 1 KK, który zostanie omówiony w kolejnym artykule.
______________________________________________________
Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski
Potrzebujesz pomocy prawnej?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
