O uszczerbku na zdrowiu słyszymy stosunkowo często. Pojęciem tym posługują się dość często media w swoich komunikatach. Jednakże wywodzi się ono z przepisów Kodeksu karnego, które wprost definiują, czym jest uszczerbek. Dodatkowo wyróżnia się aż trzy rodzaje uszczerbków na zdrowiu. Podział ten jest istotny o tyle, że, w zależności od kwalifikacji, sprawca będzie ponosił różną odpowiedzialność.
Co w praktyce kryje się pod tym dość często używanym pojęciem? Jakie rodzaje uszczerbków na zdrowiu przewiduje Kodeks karny? O tym wszystkim w dzisiejszym artykule. Zapraszamy do lektury.
Rodzaje uszczerbków na zdrowiu
Jak już wspomnieliśmy we wstępie, Kodeks karny (dalej: k.k.) wyróżnia aż trzy stopnie uszczerbków na zdrowiu: lekki, średni oraz ciężki. W jaki sposób dokonuje się kwalifikacji danych obrażeń? W tej kwestii z pomocą przychodzą przepisy kodeksu, a mianowicie art. 156 i 157 k.k.
Lekki uszczerbek na zdrowiu (art. 157 § 2 k.k.) to naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni.
Średni uszczerbek na zdrowiu (157 § 1 k.k.) to naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni, lecz jednocześnie nie będący uszczerbkiem ciężkim.
Ciężki uszczerbek na zdrowiu (156 § 1 k.k.) to pozbawienie człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia; spowodowanie innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała.
Powyższe definicje nie powinny budzić większych wątpliwości, ponieważ intuicyjnie jesteśmy w stanie pojąć, do czego się sprowadzają. Dodatkowo w odróżnieniu pomagają wskazane przez ustawodawcę ramy czasowe. Jednak co w praktyce będzie naruszeniem czynności narządu ciała?
Najprościej rzecz ujmując, jest to uszkodzenie ciała, czyli przerwanie ciągłości tkanek ciała ludzkiego w postaci obrażeń zewnętrznych lub wewnętrznych. Dodatkowo orzecznictwo sądowe (jeszcze z okresu międzywojennego, które podtrzymuje się do dziś) przyjmuje, że naruszenie czynności narządu ciała oznacza „spowodowanie zmian w organie ciała, które zakłócają jego normalne, zgodne z przeznaczeniem funkcjonowanie” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1933 roku).
Natomiast jeśli chodzi o użyte w definicji pojęcie rozstroju zdrowia, będzie to takie działanie na ustrój, które nie przerywa wprawdzie w wyraźny sposób jego ciągłości, lecz zakłóca jego całość funkcjonalną (równowagę).
Możemy więc podsumować, że naruszeniem czynności ciała może być np. złamanie kości. Natomiast rozstrojem zdrowia będą zaburzenia funkcji organizmu (zmiany chorobowe) o charakterze fizjologicznym. Mogą one, lecz nie muszą, wynikać z urazu. Rozstrojem zdrowia będzie więc np. zakażenie lub skutki działania trucizny.
Uszczerbek na zdrowiu w Kodeksie karnym
Wiedząc już, jak dokładnie definiuje się pojęcie uszczerbku na zdrowiu oraz jakie są jego rodzaje, warto przejść do sedna dzisiejszego artykułu. A mianowicie, w jaki sposób rozpoznać z jakim rodzajem uszczerbku na zdrowiu mamy do czynienia?
Punktem wyjścia okazuje się być ten najpoważniejszy z uszczerbków. Skoro definicja ciężkiego uszczerbku na zdrowiu wymienia wprost, czym on jest (np. pozbawienie wzroku), to wszystkie inne obrażenia będą średnim lub lekkim uszczerbkiem na zdrowiu.
Z kolei te dwa rodzaje obrażeń odróżnia się od siebie na podstawie czasu ich występowania. Zatem średnim uszczerbkiem na zdrowiu będzie każda sytuacja, w której powrót do pełni zdrowia będzie wymagał leczenia dłuższego niż tydzień. Przyjmuje się, że w niektórych przypadkach za taki uszczerbek można uznać złamany nos pokrzywdzonego w wyniku uderzenia przez sprawcę. Analogicznie więc, z uszczerbkiem lekkim będziemy mieć do czynienia, gdy powrót do zdrowia pokrzywdzonego będzie trwał poniżej tygodnia.
Odpowiedzialność karna
Jak wskazuje Kodeks karny, za lekki uszczerbek na zdrowiu sprawcy grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do lat 2. Powodując średni uszczerbek na zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Natomiast spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu zagrożone jest karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Ściganie lekkiego uszczerbku na zdrowiu odbywa się wyłącznie z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że akt oskarżenia może wnieść tylko i wyłącznie sam pokrzywdzony. Dokonanie takiej czynności polega na wskazaniu sprawcy, zarzucanego mu czynu oraz dowodów, na których opiera się oskarżenie. Można go złożyć ustnie albo pisemnie na policji. W pozostałych przypadkach – średniego oraz ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – ściganie następuje z oskarżenia publicznego.
Rodzaje uszczerbków na zdrowiu – podsumowanie
Prawidłowa kwalifikacja uszczerbku na zdrowiu, zwłaszcza w postępowaniu karnym, ma istotne znaczenie. Stopień uszczerbku, którego doznał pokrzywdzony, będzie bezpośrednio wpływał na tryb ścigania sprawcy. A dodatkowo na decyzję o kwalifikacji prawnej zachowania sprawcy, czyli również o wysokości kary. W konsekwencji to od stopnia uszczerbku na zdrowiu może zależeć łagodniejsza lub bardziej surowa odpowiedzialność sprawcy za przestępstwo. Dodatkowo najczęściej wystąpienie określonego stopnia uszczerbku na zdrowiu to warunek konieczny uznania zachowania sprawcy za przestępstwo (np. spowodowanie wypadku komunikacyjnego).
Przeczytaj także:
Tymczasowe aresztowanie – wszystko, co musisz wiedzieć
______________________________________________________
Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski
Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie uszczerbku na zdrowiu?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
