Władza rodzicielska obejmuje prawa i obowiązki rodziców w zakresie pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem do osiągnięcia przez nie pełnoletniości. Oznacza też obowiązek wychowania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw. Niestety realia nieraz odbiegają od postulowanego stanu rzeczy i – dla dobra dziecka – konieczne staje się pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Nie oznacza to jednak, że rodzice, którzy znaleźli się w takiej sytuacji, nie mają żadnych praw względem swojego dziecka.
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na następujące pytania:
- Jak wygląda pozbawienie władzy rodzicielskiej? Kiedy jest to możliwe?
- Jaka jest sytuacja prawna rodzica pozbawionego praw rodzicielskich?
- Jakie prawa przysługują takiemu rodzicowi?
Zapraszam do lektury!
Jak wygląda pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Decyzja o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej należy do sądu. Rozstrzygnięcie w tej sprawie może być wydane na skutek wszczęcia i przeprowadzenia postępowania (nieprocesowego), co następuje z urzędu lub na wniosek.
Jeśli chodzi o sam wniosek, należy go złożyć do sądu opiekuńczego (rejonowego) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Najprościej rzecz ujmując, można go złożyć, gdy wiemy, że dziecku dzieje się krzywda. Uprawniony do złożenia wniosku jest każdy, kto ma w tym interes prawny. Może być to zatem na przykład jeden z rodziców, dziadkowie, szkoła czy nawet sąsiad. Wniosek trzeba oczywiście odpowiednio uargumentować i poprzeć dowodami. Z tego względu dobrze jest zwrócić się o pomoc do doświadczonego prawnika. (Jeśli masz problem z napisaniem wniosku, pamiętaj, że służę wsparciem!)
Wyjątkowo, sąd rozwodowy (a więc sąd okręgowy) także może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej. Wynika to z faktu, że przy rozwodzie konieczne jest rozstrzygnięcie wszystkich kwestii związanych z funkcjonowaniem danej rodziny po rozwodzie.
Kiedy można pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej?
Chociaż pisałem już o tym we wcześniejszym artykule (TUTAJ), pokrótce przypomnę, kiedy sąd może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej. Jest to możliwe w trzech przypadkach:
- Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody.
- Jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej.
- Gdy rodzice rażąco zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka.
Warto pamiętać, że sąd, pozbawiając rodzica lub rodziców władzy rodzicielskiej, ma na celu zabezpieczenie i ochronę dziecka. Absolutnie nie chodzi tutaj o jakiekolwiek ukaranie rodziców! Pozbawienie władzy rodzicielskiej powinno jest też rozwiązaniem ostatecznym – gdy inne środki, np. ograniczenie tej władzy, nie przyniosły oczekiwanego skutku.
Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: Ograniczenie władzy rodzicielskiej – kiedy jest możliwe?
Jaka jest sytuacja rodzica pozbawionego praw rodzicielskich?
Wraz z pozbawieniem władzy rodzicielskiej rodzic lub rodzice tracą możliwość podejmowania najważniejszych decyzji związanych z życiem dziecka. Nie będą mieć zatem wpływu na wybór szkoły, nie będą mieć wglądu do dokumentacji medycznej, nie będą mogli także zarządzać majątkiem dziecka czy zdecydować o podróżach. Słowem: nie mogą decydować o życiu swojej pociechy, reprezentować jej ani zarządzać majątkiem małoletniego. W praktyce więc, jeśli sytuacja ta dotyczy tylko jednego rodzica, drugi nie będzie musiał pytać go o zgodę w kwestiach związanych z wychowaniem dziecka – co często pojawia się w przypadku ograniczenia władzy.
Należy jednak pamiętać, że pomimo utraty większości praw, rodzic nie traci obowiązków, które nadal musi wypełniać. Kolokwialnie mówiąc, pozbawienie władzy rodzicielskiej nie oznacza końca bycia rodzicem…
Pozbawienie władzy rodzicielskiej – jakie prawa i obowiązki ma rodzic?
Co zatem wolno, a co trzeba, gdy sąd zdecydował o pozbawieniu praw rodzicielskich?
Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie wiąże się z utratą relacji z dzieckiem – a przynajmniej nie z winy sądu czy osoby, która złożyła wniosek. Oczywiście często jest tak, że właśnie z powodu braku relacji i chęci uczestniczenia w życiu dziecka pozbawienie władzy rodzicielskiej jest konieczne. Jednakże rodzic ma prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem, nawet gdy sama władza rodzicielska już mu nie przysługuje. Ba! Kontakty z dzieckiem to nie tylko prawo, ale także jeden z obowiązków rodzica.
Nie zmienia to faktu, że sąd oczywiście może ingerować w kwestie widywania się – np. poprzez ustalenie, że kontakty będą odbywać się w obecności psychologa lub tylko w formie zdalnej (jeśli jest to podyktowane dobrem dziecka).
Drugim (chociaż może nie tak oczywistym) prawem rodzica pozbawionego władzy rodzicielskiej jest możliwość żądania jej przywrócenia. Oczywiście muszą ustąpić przesłanki, które były powodem jej odebrania, a o których pisałem wyżej.
Co ważne, pomimo pozbawienia władzy rodzicielskiej, rodzic nadal jest zobowiązany do łożenia na utrzymanie dziecka, czyli świadczeń alimentacyjnych. Warto wiedzieć, że nawet w przypadku, gdy rodzic zaniedbuje kontakt z dzieckiem, nie zwalnia go to z płacenia alimentów.
Inną istotną kwestią jest również dziedziczenie. Nawet w przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej dziecko nadal ma prawo dziedziczyć po rodzicu (a także rodzic ma prawo dziedziczyć po dziecku).
Podsumowanie
Należy pamiętać, że pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej nie jest dożywotnie. Jak już wspominałem wyżej, gdy ustaną przesłanki, które były przyczyną pozbawienia praw, rodzic może zwrócić się do sądu i próbować je odzyskać. W okresie pozbawienia władzy warto korzystać z prawa do kontaktu z dzieckiem i regularnie się z nim widywać, dbać o dobre relacje i nie zaniedbywać swojego obowiązku, jakim jest świadczenie alimentacyjne. To wszystko może przyczynić się do przywrócenia władzy rodzicielskiej w odpowiednim czasie.
______________________________________________________
Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski
Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie pozbawienia władzy rodzicielskiej?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
