Do podziału majątku wspólnego najczęściej dochodzi w wyniku rozwodu. Jednakże wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami może ustać także z innych powodów. W praktyce wyróżnia się dwa sposoby podziału majątku: umowny oraz sądowy, czego wyjaśnieniem zajmiemy się w dzisiejszym artykule. Ponadto ten wpis ma przede wszystkim na celu rozwiać wszelkie wątpliwości co do tego, jak podział majątku wspólnego wygląda w praktyce. Niestety proces ten sprawia wiele problemów, których z odpowiednim podejściem można uniknąć.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Co dokładnie składa się na majątek wspólny małżonków?
- Czym jest majątek osobisty każdego z małżonków?
- Jak przebiega procedura podziału majątku wspólnego w praktyce?
- Jakie skutki wiążą się z podziałem majątku?
- Czy decydując się na podział majątku wspólnego, lepiej złożyć wniosek do sądu, czy dążyć do ugody?
Nie przedłużając już dłużej – zapraszamy do lektury.
Majątek wspólny małżonków
W chwili zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa małżeńska. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy podpiszą oni intercyzę – czyli umowę o powstaniu między małżonkami rozdzielności majątkowej. Ze względu na to, że powstanie tego ustroju pomiędzy małżonkami nie wymaga od nich podjęcia jakichkolwiek działań, jest to najczęściej spotykany ustrój majątkowy małżeński. Wystarczy bowiem samo zawarcie małżeństwa i powstaje on z mocy prawa.
W rezultacie, od momentu zawarcia związku małżeńskiego, do wspólnego majątku małżonków wchodzą przedmioty nabyte w trakcie jego trwania przez oboje lub jedno z nich. Poza tym najczęstszym składnikiem majątku wspólnego małżonków jest także:
- wynagrodzenie za pracę i/lub dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z ich majątku wspólnego;
- dochody z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Jak więc już teraz możemy się domyślić, po długim czasie trwania małżeństwa bardzo trudno jest ustalić, co stanowi majątek wspólny. Dodatkowo w razie sporu – gdy strony nie chcą dokonać równego podziału – kwestia ta budzi bardzo wiele wątpliwości. Jednak o tym w dalszej części artykułu. Tymczasem przyjrzyjmy się temu, jakie elementy zaliczane są na poczet majątku osobistego każdego z małżonków.
Majątek osobisty każdego z małżonków
Oczywistym jest, że, poza majątkiem wspólnym, każdy z małżonków posiada swój własny, osobisty majątek. Jeśli więc istnieje pomiędzy nimi wspólność ustawowa majątkowa, do majątku osobistego każdego z małżonków przede wszystkim należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę;
- rzeczy majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy.
Szczegółowy katalog składników majątku osobistego można znaleźć w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Podsumowując – każdy z małżonków posiada dwa majątki. Majątek wspólny oraz majątek osobisty. Składnikami pierwszego z nich są np. przedmioty nabyte już po zawarciu związku małżeńskiego, natomiast na poczet majątku osobistego zalicza się rzeczy i prawa nabyte przed zawarciem małżeństwa oraz niektóre składniki wymienione wprost w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Podział majątku wspólnego
Wspólność majątkowa małżeńska ustaje w następujących przypadkach:
- postanowienia przez małżonków zawarcia umowy o rozdzielności majątkowej (forma umowna);
- orzeczenia przez sąd rozwodu małżonków (forma dokonywana za pośrednictwem sądu);
- orzeczenia przez sąd separacji małżonków (forma dokonywana za pośrednictwem sądu);
- ustanowienia między małżonkami rozdzielności majątkowej na mocy orzeczenia sądu;
- ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (forma dokonywana za pośrednictwem sądu).
Wspólność majątkowa małżeńska ustaje także w przypadku ogłoszenia upadłości jednego z małżonków. Jednakże w takim przypadku dokonanie podziału majątku wspólnego przez małżonków jest wyłączone z mocy wyraźnego przepisu prawa.
Jak dokonać podziału majątku wspólnego?
Zgodnie z tym, o czym wspominaliśmy we wstępie niniejszego artykułu – małżonkowie mogą dokonać podziału majątku na dwa sposoby: w formie umowy lub za pośrednictwem sądu. Decydując się na podział majątku na drodze sądowej, należy wnieść żądanie do sądu o dokonanie podziału majątku. Dotyczy to przede wszystkim rozwodu. W przypadku separacji czy ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, rozdzielność majątkowa pomiędzy małżonkami powstaje automatycznie, z mocy prawa. Wybierając natomiast umowę – zwaną potocznie intercyzą – małżonkowie sporządzają dokument, w którym polubownie dzielą się posiadanym majątkiem.
Uwaga!
W przypadku, gdy w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi nieruchomość, umowa o podział majątku wspólnego powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Co istotne, tego rodzaju porozumienie można podpisać zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w czasie jego trwania. W większości wypadków oznacza ono wprowadzenie pełnej rozdzielności majątkowej. Intercyza służy przede wszystkim utrzymaniu niezależności finansowej małżonków – co w razie separacji lub rozwodu eliminuje konieczność przeprowadzenia podziału majątku. Małżonkowie jednocześnie unikają więc niepotrzebnych problemów i konfliktów związanych z podziałem ich majątku wspólnego.
Majątek po ustaniu wspólności majątkowej jest dzielony po równo. Małżonkowie mają jednak możliwość wniesienia do sądu żądania o ustalenie innych niż równe wysokości udziałów w majątku wspólnym. Będzie to przede wszystkim istotne, gdy jeden z małżonków uzna, że to on w znacznym stopniu przyczynił się do wartości majątku wspólnego. W takiej sytuacji sąd dokona podziału, uwzględniając nakład pracy obojga małżonków. Co istotne – pod uwagę brany jest także wkład w wychowanie dzieci i prowadzenie gospodarstwa domowego.
Skutki podziału majątku
W wyniku ustania wspólności majątkowej małżeńskiej małżonkowie nie mają majątku wspólnego, lecz majątki osobiste. W ich skład będą wchodzić – obok ich dotychczasowych majątków osobistych – udziały (wynoszące co do zasady 1/2 w ich dotychczasowym majątku wspólnym). Dodatkowo podział majątku wspólnego może nastąpić również przez:
- podział w naturze (np. wyodrębnienie dwóch lokali w budynku, podział pieniędzy);
- przyznanie rzeczy jednemu z małżonków na wyłączną własność wraz z obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego małżonka (np. mieszkanie zostaje przy jednym z małżonków, który musi spłacić drugiego);
- egzekucyjną sprzedaż rzeczy i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży (naprawdę nie warto tego robić).
Podział majątku wspólnego – podsumowanie
Jak widzisz, podział majątku wspólnego nie musi występować jedynie w wyniku sprawy rozwodowej. Nie ukrywajmy jednak, że z procedury tej korzysta się w znacznej większości przypadków właśnie w sytuacji zakończenia małżeństwa. W związku z tym – zazwyczaj pozostający w konflikcie – małżonkowie nie są w stanie samodzielnie osiągnąć porozumienia. Wówczas jedyną drogą na zakończenie konfliktu jest przeprowadzenie podziału majątku przed sądem.
Niemniej jednak warto zapamiętać, że jeśli już decydujemy się na podział majątku wspólnego – zdecydowanie lepiej dążyć do ugody, niż składać wniosek do sądu. Sprawy tego typu są niezwykle trudne, ponieważ towarzyszy im wiele negatywnych emocji, przez co potrafią się ciągnąć nawet miesiącami. Podział majątku wspólnego w formie ugody natomiast jest nie tylko tańszy, ale i znacznie szybszy.
Przeczytaj także:
Wysokość alimentów – od czego zależy?
______________________________________________________
Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski
Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie podziału majątku wspólnego?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
