Obowiązek alimentacyjny to instytucja prawa rodzinnego, której celem jest zapewnienie środków utrzymania – a w razie potrzeby także środków wychowania – członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje jednak możliwość zmiany tego obowiązku, dzięki czemu chroniony jest interes dłużnika. Jakie przesłanki należy spełnić, żeby żądać obniżenia alimentów?
Zakres świadczeń alimentacyjnych
Granice obowiązku alimentacyjnego wyznaczone są przez potrzeby osoby, na rzecz której spełniane jest świadczenie oraz przez możliwości zobowiązanego. Przy ocenie sytuacji dłużnika alimentacyjnego istotne jest to, czy jest on w stanie wypełniać swoją powinność, a nie faktycznie uzyskiwane zarobki lub stan majątkowy. Zdarza się, że zobowiązany specjalnie unika pracy, próbując w ten sposób uchylić się od spoczywającego na nim obowiązku.
Prawo wymaga, żeby przy ocenie możliwości dłużnika brać pod uwagę dołożenie należytej staranności w celu uzyskania dochodów, uwzględniać jego siły, stan zdrowia oraz przestrzeganie zasad prawidłowej gospodarki. Chroni to drugą stronę przed nieuczciwymi praktykami zobowiązanego do świadczeń.
Natomiast potrzeby uprawnionego do alimentów powinny być usprawiedliwione. Każda sytuacja jest oceniania indywidualnie, przy czym nie muszą to być jedynie potrzeby podstawowe, zapewniające minimalny standard i jakość życia. Nieco inna zasada panuje przy określaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dzieci. Jeśli rodzice mają ponadprzeciętne możliwości majątkowe i zarobkowe, to powinni zaspakajać potrzeby dzieci na wyższym poziomie.
Zmiana stosunków jako podstawa obniżenia alimentów
Podstawę modyfikacji wysokości świadczeń stanowi art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis stanowi, że zmiany prawomocnego orzeczenia ustalającego alimenty lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać w razie zmiany stosunków. Przesłanką jest więc zmiana okoliczności, które determinują zakres świadczeń. Bardzo często będzie ona dotyczyć usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, które z pewnych przyczyn mogą przestać być uzasadnione, jednak nie jest to jedyna podstawa uprawniająca do wysunięcia wspomnianego żądania.
Kiedy można żądać obniżenia alimentów?
Roszczenie o alimenty powstaje, gdy uprawniony nie jest w stanie własnymi siłami zapewnić sobie wszystkich niezbędnych środków do życia. Kluczową rolę odgrywa jego zdolność do podjęcia działań mających na celu wzmocnienie własnej samowystarczalności. Jeżeli jego dochody z pracy lub z innych tytułów nie starczają na utrzymanie i mało prawdopodobne jest polepszenie sytuacji materialnej, to świadczenia alimentacyjne powinny odpowiadać zakresowi jego usprawiedliwionych potrzeb. Zdarza się jednak, że po ustaleniu wysokości alimentów sytuacja życiowa uprawnionego ulega zmianie. Podobnie może się zdarzyć w przypadku zobowiązanego. A zatem, kiedy można żądać obniżenia alimentów?
Zmiana usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów
Zmiana zachodząca zakresie usprawiedliwionych potrzeb osoby otrzymującej alimenty oznacza sytuację, w której jego wydatki lub koszty utrzymania się zmniejszają. O obniżenie alimentów można ubiegać się, gdy, przykładowo:
- dziecko uzyskało możliwość samodzielnego zaspakajania swoich potrzeb (zakończenie edukacji i rozpoczęcie pracy),
- uprawniony do świadczeń alimentacyjnych zawarł związek małżeński,
- nastąpiła zmiana sytuacji materialnej uprawnionego, na przykład uzyskanie stypendium, zasiłku socjalnego, podjęcie działalności gospodarczej.
Zmiana sytuacji zobowiązanego do świadczeń alimentacyjnych
Obniżenie wysokości alimentów może być także uzasadnione zmianą sytuacji życiowej zobowiązanego, czyli wtedy, kiedy jego możliwości zarobkowe lub majątkowe ulegają pogorszeniu. Może się tak zdarzyć, gdy zobowiązany:
- doświadczył utraty pracy lub zmniejszenia dochodów,
- choroba lub wypadek wpłynęły na jego zdolność do pracy,
- nastąpiła zmiana w jego sytuacji życiowej, na przykład w związku z rozwodem lub zwiększeniem liczby osób na utrzymaniu.
Osiągnięcie pełnoletności przez dziecko a obowiązek alimentacyjny. Kiedy można żądać obniżenia wysokości alimentów?
Zgodnie z polskim prawem osiągnięcie pełnoletności nie jest automatycznie traktowane jako zmiana stosunków uzasadniająca żądanie obniżenia alimentów. Rodzice mają bowiem obowiązek zapewniać dziecku środki aż do chwili, gdy będzie ono w stanie samodzielnie się utrzymywać.
Natomiast jeżeli dalsze spełnianie świadczeń alimentacyjnych wiązałoby się z nadmiernym obciążeniem finansowym dla rodziców, istnieje możliwość wystąpienia z wnioskiem o zmianę obowiązku alimentacyjnego. To samo tyczy się przypadku, gdy pełnoletnie dziecko nie podejmuje żadnych wysiłków zmierzających do uzyskania środków na własne utrzymanie. Brak chęci do partycypacji w kosztach mimo kwalifikacji posiadanych przez dorosłe dziecko lub jego ogólnych możliwości może stanowić podstawę do ubiegania się o obniżenie alimentów przez jego rodziców.
Kontakt z kancelarią w celu obniżenia alimentów
Żeby ubiegać się o obniżenie alimentów, należy przygotować pismo, które wraz z zebranym materiałem dowodowym uzasadni przed sądem taką modyfikację. Kluczowe jest tutaj spełnienie przesłanki zmiany stosunków, stanowiącej podstawę żądania. Zmiana może dotyczyć zarówno sytuacji uprawnionego, jak i strony zobowiązanej.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera jednak zamkniętego katalogu okoliczności uzasadniających obniżenie alimentów, dlatego niezbędne jest dokładne i merytoryczne uzasadnienie wysuwanych żądań. W tym celu najbezpieczniej jest skontaktować się z profesjonalistą, który pomoże wykazać, że przesłanka uzasadniająca obniżenie alimentów w konkretnej sprawie rzeczywiście wystąpiła.
______________________________________________________
Jeśli potrzebujesz pomocy w obniżeniu alimentów,
skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com
