Kiedy majątek osobisty staje się majątkiem wspólnym?
Kwestie majątkowe w małżeństwie to temat, który może budzić wiele wątpliwości. W praktyce pojawiają się pytania: co należy do wspólnego majątku, co pozostaje osobiste? Kiedy majątek osobisty staje się majątkiem wspólnym? Odpowiedź zależy od przepisów prawa, ale również od decyzji samych małżonków.
Czym różni się majątek osobisty od wspólnego?
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje wspólność ustawowa, chyba że małżonkowie zdecydują się na podpisanie umowy majątkowej małżeńskiej – powszechnie znanej pod nazwą intercyzy.
Majątek wspólny obejmuje wszystkie składniki nabyte w trakcie małżeństwa, takie jak wynagrodzenie za pracę, dochody z działalności gospodarczej czy oszczędności. W jego skład wchodzą także dochody zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątku osobistego każdego z małżonków.
Majątek osobisty to z kolei te składniki, które należą wyłącznie do jednego małżonka. Kluczowe jest to, że nie wchodzą one automatycznie do majątku wspólnego, nawet jeśli powstały w czasie trwania małżeństwa.
Jakie składniki majątku wchodzą do majątku osobistego?
Do majątku osobistego zgodnie z art. 33 k.r.o. zalicza się m.in.:
- przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa,
- spadki i darowizny (chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej),
- przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- odszkodowania za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia,
- nagrody za osobiste osiągnięcia,
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Trzeba jednak pamiętać, że dochody z majątku osobistego – np. czynsz z wynajmu odziedziczonego mieszkania – trafiają już do majątku wspólnego.
Czy majątek osobisty może przejść do majątku wspólnego?
Tak, ale wymaga to świadomej decyzji małżonków. Najczęściej dzieje się to w wyniku umowy majątkowej małżeńskiej, w której rozszerzają wspólność majątkową na składniki należące wcześniej do majątku osobistego.
Przykład: małżonek posiada mieszkanie kupione jeszcze przed ślubem. Może zdecydować, że chce włączyć to mieszkanie to majątku wspólnego. Taka zmiana wymaga formy aktu notarialnego.
W praktyce zdarza się też, że majątek osobisty zostaje użyty do powiększenia wspólnego – np. gdy jeden z małżonków inwestuje własne środki w remont domu, który razem kupili. W takiej sytuacji małżonek może żądać zwrotu poniesionych nakładów. Nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny podlegają rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku.
Jakie są ustroje majątkowe małżeńskie i jak wpływają na podział majątku?
Polskie prawo przewiduje kilka możliwości:
- wspólność ustawowa – podstawowy ustrój powstający z chwilą zawarcia małżeństwa,
- rozdzielność majątkowa – każdy małżonek zarządza wyłącznie swoim majątkiem,
- rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków – specyficzny model, w którym przy rozwodzie następuje wyrównanie przyrostów majątków,
- rozszerzenie lub ograniczenie wspólności – małżonkowie mogą włączyć dodatkowe składniki do wspólnego majątku albo przeciwnie – wyłączyć niektóre przedmioty.
Dzięki temu małżonkowie mają możliwość dopasować dany ustrój do swoich potrzeb i sytuacji.
Podsumowanie
Kiedy majątek osobisty staje się majątkiem wspólnym? Przede wszystkim wtedy, gdy małżonkowie postanowią o tym w umowie majątkowej małżeńskiej. Co do zasady majątek nabyty przed ślubem, spadki czy darowizny pozostają do wyłącznej dyspozycji, choć dochody z nich zwykle zasilają majątek wspólny. Jasne określenie, które składniki wchodzą do którego majątku, to najlepszy sposób na uniknięcie sporów i zapewnienie bezpieczeństwa finansowego obojgu małżonkom.
