Jak wygląda dziedziczenie w konkubinacie?

Konkubinat, czyli związek dwóch osób niepozostających w małżeństwie, stanowi coraz częstszą formę relacji w Polsce. Jednak z punktu widzenia prawa spadkowego takie nieformalne związki niosą za sobą pewne konsekwencje – szczególnie w kontekście dziedziczenia. W niniejszym artykule wyjaśniam, jak wygląda dziedziczenie w konkubinacie oraz na czym polega brak ustawowej ochrony konkubenta. Dowiesz się, jakie kroki warto podjąć, aby partner zachował swoje prawa po śmierci drugiej osoby.

Czym jest konkubinat?

Konkubinat to trwały związek dwóch osób, które pozostają ze sobą we wspólnym pożyciu, ale nie zawarły małżeństwa. Pomimo braku sformalizowania związku żyją ze sobą i utrzymują więź emocjonalną, fizyczną oraz gospodarczą. W polskim systemie prawnym nie istnieje jednak szczególna ustawa regulująca prawa i obowiązki konkubentów. Prawo zatem nie reguluje ich sytuacji w sposób kompleksowy – w przeciwieństwie do małżonków – co wywołuje poważne skutki w razie śmierci jednego z partnerów.

Czy konkubenci dziedziczą po sobie?

Zasadą jest, że konkubenci nie dziedziczą po sobie z ustawy. Oznacza to, że jeśli osoba pozostająca w nieformalnym związku nie sporządzi testamentu, jej partner nie będzie uprawniony do spadku – nawet jeśli prowadzili wspólne gospodarstwo domowe przez wiele lat. Dziedziczyć będą wówczas osoby wskazane w kodeksie cywilnym – w pierwszej kolejności dzieci, małżonek, a jeśli ich brak – rodzice, rodzeństwo lub dalsi krewni. Co istotne, partner żyjący w konkubinacie nie jest uprawniony do zachowku.

Jak zabezpieczyć partnera w konkubinacie?

Brak dziedziczenia ustawowego nie oznacza, że partner w konkubinacie jest całkowicie pozbawiony ochrony. Istnieje kilka legalnych narzędzi, które umożliwiają zabezpieczenie jego interesów:

• Testament – to najprostszy i najskuteczniejszy sposób. W testamencie można zapisać partnerowi całość lub część majątku. Warto zadbać, aby testament był sporządzony w formie aktu notarialnego, co ogranicza ryzyko sporów po śmierci spadkodawcy,
• Darowizna za życia – możliwe jest przekazanie majątku partnerowi jeszcze za życia. Należy jednak pamiętać o potencjalnych konsekwencjach podatkowych,
• Ustanowienie zapisu windykacyjnego – umożliwia przekazanie konkretnych składników majątku już z chwilą otwarcia spadku,
• Wspólność majątkowa i umowy cywilnoprawne – w niektórych przypadkach można rozważyć wspólne nabycie nieruchomości z odpowiednim określeniem udziałów lub zawarcie umowy współwłasności.

Dziedziczenie w konkubinacie a zachowek

Warto zaznaczyć, że partner w konkubinacie nie jest uprawniony do zachowku. Zachowek przysługuje wyłącznie najbliższym członkom rodziny – dzieciom, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, jeśli dziedziczą z ustawy. W praktyce rodzina zmarłego może pozwać konkubenta, który otrzymał spadek w testamencie, żądając wypłaty zachowku. Taka sytuacja często znacząco zmniejsza wartość majątku, który miał przypaść partnerowi.

Podsumowanie

Jak wygląda dziedziczenie w konkubinacie? Przede wszystkim – brak jakichkolwiek praw bez testamentu lub innej formy zabezpieczenia. Polski system prawny traktuje konkubentów jako osoby obce wobec siebie w kontekście dziedziczenia. Chcąc zadbać o swojego partnera lub partnerkę najlepiej sporządzić testament lub rozważyć zapis windykacyjny bądź darowiznę. Nie warto zostawiać tych kwestii na ostatnią chwilę – brak formalnego zabezpieczenia może skutkować poważnymi problemami dla osoby, z którą dzieliło się życie.