Jak skutecznie zrzec się dziedziczenia?
Dziedziczenie to często trudny temat – wiąże się nie tylko z emocjami po stracie bliskiej osoby, lecz także z poważnymi konsekwencjami prawnymi. Jeśli zastanawiasz się, jak skutecznie zrzec się dziedziczenia, warto poznać zasady tej instytucji oraz różnice między zrzeczeniem a odrzuceniem spadku. Niekiedy bowiem już za życia spadkodawcy pojawia się potrzeba uregulowania kwestii dziedziczenia, np. w celu uniknięcia przyszłych konfliktów. W takiej sytuacji możliwe jest zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Czym dokładnie jest ta czynność, kiedy warto ją rozważyć i czy można się od niej uchylić?
Skuteczne zrzeczenie się dziedziczenia – na czym polega?
Zrzeczenie się dziedziczenia to instytucja prawa spadkowego, która pozwala przyszłemu spadkobiercy z góry zrezygnować z dziedziczenia po określonej osobie. Aby dokonać tego skutecznie, umowa w tym przedmiocie zgodnie z art. 1048 KC musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego pomiędzy przyszłym spadkodawcą a spadkobiercą ustawowym (np. dzieckiem, małżonkiem).
Warto podkreślić, że zrzeczenie się dziedziczenia dotyczy dziedziczenia ustawowego. Nie obejmuje natomiast sytuacji, gdy spadkodawca powoła daną osobę do spadku w testamencie. W przypadku, gdy dana osoba została powołana do dziedziczenia na podstawie testamentu, ale nie chce przyjąć spadku – jedynym rozwiązaniem będzie jego odrzucenie. Umowa w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej.
Zrzeczenie się dziedziczenia a odrzucenie spadku
Zrzeczenie się dziedziczenia to nie to samo co odrzucenie spadku. Główna różnica dotyczy momentu i charakteru czynności.
Zrzeczenie się dziedziczenia:
- następuje za życia spadkodawcy,
- ma charakter prewencyjny i definitywnie wyłącza dziedziczenie po danej osobie.
Z kolei odrzucenie spadku:
- jest możliwe dopiero po śmierci spadkodawcy,
- wymaga złożenia oświadczenia w sądzie lub u notariusza w terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule powołania do spadku.
Kto może się zrzec dziedziczenia?
Umowę o zrzeczenie się dziedziczenia może zawrzeć wyłącznie spadkobierca ustawowy, czyli osoba, która zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego dziedziczyłaby po spadkodawcy, gdyby ten nie sporządził testamentu. Najczęściej są to dzieci, małżonek, rodzice lub rodzeństwo.
Nie można zrzec się dziedziczenia po osobie, po której nie przysługiwałby spadek ustawowy (np. konkubent niebędący małżonkiem). Co istotne, zrzeczenie się wymaga zgody i współdziałania spadkodawcy – nie można go dokonać jednostronnie.
Kiedy warto zrzec się dziedziczenia?
Zrzeczenie się dziedziczenia to rozwiązanie, które warto rozważyć w określonych sytuacjach, m.in.:
- gdy w rodzinie panują napięte relacje, spadkodawca i spadkobierca mogą zawczasu porozumieć się, aby uniknąć konfliktów po śmierci,
- jeśli jedna z osób otrzymała już znaczny majątek za życia spadkodawcy i strony chcą wykluczyć późniejsze roszczenia o zachowek,
- gdy celem jest uporządkowanie sytuacji majątkowej (np. przekazanie gospodarstwa jednemu z dzieci bez ryzyka jego podziału po śmierci rodzica).
Czy można odwołać zrzeczenie się dziedziczenia?
Zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono, przy czym taka umowa również musi mieć formę aktu notarialnego.
Podsumowanie
Zrzeczenie się dziedziczenia to skuteczne i przewidywalne narzędzie planowania spadkowego, które – zawarte odpowiednio wcześnie i zgodnie z prawem – pozwala uniknąć przyszłych problemów. Kluczem do jego ważności jest forma aktu notarialnego oraz zawarcie umowy za życia spadkodawcy. Przed podjęciem decyzji warto skonsultować się z prawnikiem, który pomoże ocenić, czy w danej sytuacji warto zastosować takie rozwiązanie.
