Alienacja rodzicielska – na czym polega?

Alienacja rodzicielska to zjawisko psychiczne występujące u dziecka, które – w wyniku konfliktu, rozstania, separacji lub rozwodu rodziców – zaczyna silnie identyfikować się z jednym z nich, jednocześnie odrzucając drugiego. Dochodzi do niej najczęściej na skutek świadomego działania jednego z rodziców, który stosując różne formy manipulacji psychicznej, dąży do wytworzenia u dziecka negatywnych emocji i przekonań wobec drugiego opiekuna.

Formy alienacji rodzicielskiej

Najczęściej spotykane formy wywierania negatywnego wpływu na dziecko to:

• krytykowanie drugiego rodzica w obecności dziecka i obwinianie go za rozstanie,
• opowiadanie negatywnych historii i wzbudzanie w dziecku strachu przed drugim rodzicem,
• stosowanie szantażu emocjonalnego i wzbudzanie wyrzutów sumienia po spotkaniach z drugim rodzicem,
• zakazywanie dziecku mówienia o drugim rodzicu lub okazywania mu uczuć,
• utrudnianie lub uniemożliwianie kontaktów poprzez manipulowanie harmonogramem spotkań,
• zatajenie przed drugim rodzicem istotnych informacji dotyczących dziecka.

Alienacja rodzicielska i jej skutki

Długotrwała alienacja rodzicielska może prowadzić do poważnych zaburzeń emocjonalnych u dziecka, takich jak:

• zaburzenia lękowe i stany depresyjne,
• wycofanie społeczne i trudności w budowaniu relacji,
• zachowania agresywne lub autoagresywne,
• problemy z odżywianiem i snem.

Zapobieganie alienacji rodzicielskiej

W sytuacjach naruszających dobro dziecka możliwa jest interwencja sądu opiekuńczego. Rodzic, którego kontakty z dzieckiem są utrudniane, może:

• złożyć wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty sumy pieniężnej za każdy niewykonany kontakt (art. 598¹⁵ k.p.c.),
• w razie dalszego utrudniania kontaktów – wnioskować o nałożenie kary pieniężnej,
• rozważyć pozew o naruszenie dóbr osobistych (utrata więzi z dzieckiem uznawana jest za naruszenie dóbr osobistych – zob. wyrok SN z 10.02.2017 r., V CSK 291/16).

Czy alienacja rodzicielska jest karalna?

Obecnie alienacja rodzicielska nie stanowi odrębnego przestępstwa. Co więcej, praktyka pokazuje, że próby jej sankcjonowania w ramach art. 207 § 1 k.k. rzadko kończą się wszczęciem postępowania, ponieważ najczęściej organy ścigania nie dopatrują się znamion znęcania psychicznego.

Mimo to, warto podejmować wszystkie możliwe kroki, które mogą wpłynąć na zmianę postawy rodzica alienującego – nawet jeśli na pierwszy rzut oka wydają się skazane na niepowodzenie. Takie działania mogą bowiem stanowić ważny sygnał dla organów państwa, że problem alienacji rodzicielskiej jest coraz bardziej powszechny i wymaga odpowiedniego uregulowania na gruncie prawa karnego.

Podsumowanie

Alienacja rodzicielska to zjawisko, które niszczy relacje rodzinne i zagraża psychicznemu rozwojowi dziecka. Choć obecny stan prawny nie zapewnia pełnej ochrony przed tym zjawiskiem, istnieją narzędzia prawne, które można i warto wykorzystywać. W każdej sytuacji najważniejsze jednak pozostaje dobro dziecka – i to ono powinno być punktem odniesienia wszelkich działań prawnych.

_________________________________________________________________

Potrzebujesz wsparcia w sprawie rodzinnej?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com