Upadłość konsumencka – w jaki sposób można się pozbyć długów?

Ze względu na szalejącą inflację coraz więcej Polaków zmaga się z zadłużeniami, a terminowe spłaty zobowiązań okazują się być nie lada wyzwaniem. W sytuacji, gdy zadłużenie jest na tyle wysokie, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie, warto pomyśleć o skorzystaniu z sądowej procedury ogłoszenia upadłości, która pozwala na umorzenie długów konsumenta. Już na wstępie należy wyraźnie zaznaczyć, że upadłość konsumencka składa się z kilku etapów, dlatego można ją nazwać procesem zmierzającym do oddłużenia. Ogłoszenie upadłości przez sąd to dopiero początek i sam ten fakt nie powoduje automatycznego oddłużenia. Z tego też względu w dzisiejszym wpisie – poza objaśnieniem, na czym w praktyce polega upadłość konsumencka oraz jakie skutki za sobą niesie – przedstawię Ci po kolei fazy, które się na nią składają.

Zapraszam do lektury!

Kto może ogłosić upadłość konsumencką?

Aby posiadać tzw. zdolność upadłościową, należy spełnić zasadniczo dwa warunki:

• Posiadać status konsumenta – a mówiąc jeszcze prościej, upadłość konsumencką może ogłosić osoba fizyczna, która nie jest przedsiębiorcą. Dlatego nie będziesz mógł skorzystać z trybu upadłości konsumenckiej, dopóki faktycznie prowadzisz działalność gospodarczą. 
• Pozostawać w tzw. stanie niewypłacalności. A co to właściwie oznacza? Przyjmuje się, że niewypłacalność to utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza trzy miesiące. Wyjaśniając jeszcze szerzej – zobowiązanie pieniężne będzie wymagalne wtedy, gdy upłynął termin jego zapłaty.
  
  Przykłady? Termin spłaty raty zaciągniętego kredytu/pożyczki minął minimum 3 miesiące temu, a Ty jeszcze nie uiściłeś tej należności i nie jesteś w stanie tego zrobić. Inna sytuacja: masz do zapłaty fakturę, termin jej płatności minął (a więc zobowiązanie jest wymagalne), a Ty nadal jej nie opłaciłeś – mimo że od tej daty minęły już ponad 3 miesiące – bo nie masz takiej możliwości ze względu na swoją sytuację finansową. Uwaga! Niewypłacalność będzie miała miejsce wtedy, gdy dłużnik nie reguluje swoich zobowiązań z powodu braku środków. Jeśli nie robi on tego, mimo że jego sytuacja finansowa mu na to pozwala, nie będzie uznany za niewypłacalnego! 

Podsumowując – zdolność upadłościowa nie zależy ani od wieku dłużnika, ani od zakresu jego zdolności do czynności prawnych. Ma na nią wpływ status konsumenta oraz sytuacja finansowa. 

Z czym w praktyce wiąże się proces upadłości?

Postępowanie upadłościowe pełni dwie funkcje:

• oddłużeniową (chodzi o zatrzymanie spirali zadłużenia konsumenta) oraz
• windykacyjną (zaspokojenie roszczeń jego wierzycieli).

To znaczy, że sąd najpewniej zobowiąże Cię do spłacania długów, pomimo tego, że w toku postępowania ich część może zostać umorzona. Sąd bowiem bada sytuację upadłego i ustala – dostosowany do jego możliwości finansowych – plan spłaty wierzycieli. Czasem możliwe jest oddłużenie konsumenta bez wykonywania planu spłaty, ale to sytuacja wyjątkowa! Co więcej – majątek, którym dysponuje upadły, przechodzi w ręce syndyka. Ten z kolei najpierw sporządza spis majątku, potem weryfikuje zgłaszane roszczenia wierzycieli, by na końcu spieniężyć majątek i uzyskane środki przekazać wierzycielom.

To wszystko ma na celu zaspokojenie wierzycieli w jak największym możliwym zakresie.

Uwaga!

Niestety, nie wszystkie długi mogą zostać umorzone przez sąd. Chodzi głównie o zadłużenia alimentacyjne lub takie, których upadły umyślnie nie ujawnił. Jest to jednak temat na osobny wpis. 

Co równie ważne, konsument musi być uczciwy i działać zgodnie z prawem (nie tylko w toku postępowania, ale także przed ogłoszeniem upadłości). Zatem jeśli ktoś doprowadził do swojej niewypłacalności w sposób umyślny, niewypłacalność jest skutkiem rażącego niedbalstwa lub upadły działał na szkodę swoich wierzycieli – ogłoszenie upadłości nie będzie możliwe!

Upadłość konsumencka i jej etapy

1. Złożenie poprawnego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej – jego koszt to 30 zł.
2. Ogłoszenie upadłości przez sąd – wówczas stajesz się upadłym. Twój majątek natomiast staje się masą upadłości, a syndyk dokona jego spieniężenia w celu spłaty długów, o czym była już mowa wyżej. 
3. Sąd ustali dla Ciebie plan spłaty wierzycieli, czyli wysokość rat, jakie będziesz zobowiązany uiszczać na rzecz wierzycieli. 
4. Wykonanie planu spłaty wierzycieli – co do zasady, nie można go ustalić na dłużej niż 36 miesięcy.

Pozostałe długi, które nie zostały uwzględnione w planie spłaty, sąd umarza po jego wykonaniu.

Postępowanie będzie wszczęte tylko wówczas, gdy konsument rzeczywiście nie jest w stanie spłacić należności. Chodzi o to, by skumulować w jedno postępowanie wszystkie jego zobowiązania (UWAGA! zarówno te wymagalne, jak i niewymagalne – bo o tym często się zapomina). Wtedy nie ma konieczności prowadzenia indywidualnych postępowań sądowych i egzekucyjnych, które prawdopodobnie i tak nie przyniosłyby pożądanego skutku. Dzięki temu wierzyciele konsumenta mają szansę na zaspokojenie swoich roszczeń.

Upadłość konsumencka i jej skutki 

Konsekwencji omawianej instytucji jest wiele:

• Po ogłoszeniu upadłości upadły traci prawo do zarządzania swoim majątkiem, który staje się masą upadłościową.
• Umarza się też wszystkie prowadzone postępowania egzekucyjne.
• Kontrolę nad majątkiem upadłego przejmuje syndyk. Od chwili ogłoszenia upadłości to on zarządza majątkiem i tylko on może dokonywać czynności prawnych z nim związanych, np. sprzedać samochód.  
• Brak możliwości zaciągnięcia kredytu bankowego, pożyczki czy zakupu na raty.
• Zajęcie wynagrodzenia – dotyczy to umowy o pracę, umowy zlecenie/o dzieło, a także emerytury/renty. Oczywiście – upadły nie zostaje z niczym i do jego dyspozycji pozostaje tzw. „kwota wolna”, tzn. minimalne środki na zaspokojenie podstawowych potrzeb (swoich i rodziny).
• Konieczność wykonywania planu spłat, z którego co roku należy składać sądowi sprawozdania.
• W Monitorze Sądowym i Gospodarczym będzie widniała informacja o tym, że dana osoba ogłosiła upadłość konsumencką.
• Najważniejszym skutkiem upadłości konsumenckiej jest umorzenie długów, które powstały przed ogłoszeniem upadłości. Dzieje się tak zwykle po realizacji planu spłaty wierzycieli. Jest to jednak końcowy efekt całej procedury.
• Utrudnienie uzyskania kolejnych kredytów czy pożyczek. Informacja o upadłości danej osoby funkcjonuje w BIK jeszcze przez co najmniej 5 lat.

CIEKAWOSTKA!

Jeszcze jednym skutkiem jest powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Dzieje się to „automatycznie”, z mocy prawa, w chwili ogłoszenia upadłości. Majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłościowej, a więc także jest spieniężony przez syndyka na poczet długów… Czy to niesprawiedliwe względem współmałżonka? Owszem, dlatego może on dochodzić swoich należności – musi jednak zrobić to w postępowaniu upadłościowym – dokładnie tak, jak inni wierzyciele upadłego.

Nie wiesz, co to rozdzielność majątkowa? Przeczytaj ten artykuł: Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych.

Upadłość konsumencka – w jaki sposób można się pozbyć długów? Podsumowanie

• Upadłość konsumencką ogłosi osoba fizyczna ze statusem konsumenta. Znaczy to mniej więcej tyle, że w chwili złożenia stosownego wniosku nie może ona prowadzić działalności gospodarczej.
• Drugim warunkiem, który umożliwia skorzystanie z procedury upadłości, jest spełnienie tzw. przesłanki stanu niewypłacalności. Oznacza on utratę zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (czyli – w uproszczeniu – brak możliwości spłaty długów), jeśli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza trzy miesiące.
• Aby rozpocząć całą procedurę, należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Instytucja ta jest uprawnieniem konsumenta, a nie obowiązkiem (jak w przypadku przedsiębiorców).Oznacza to, że takiego wniosku nie może złożyć wierzyciel (chociaż jest kilka wyjątków od tej zasady) oraz że sąd nie może prowadzić tego postępowania z urzędu.
• Procedurę ogłoszenia upadłości możemy podzielić na 4 etapy: złożenie wniosku o upadłość, jej ogłoszenie przez sąd, spieniężenie majątku upadłego i ustalenie planu spłaty wierzycieli oraz wykonanie planu spłaty.
• Po ogłoszeniu upadłości przez sąd przychodzi pora na ustalenie planu spłaty wierzycieli. W praktyce polega on na tym, że sąd, badając sytuację dłużnika, ustala wysokość rat, które będą przeznaczone na poczet spłaty jego długów.

______________________________________________________

Autor wpisu: Adwokat Michał Podgórski

Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie upadłości konsumenckiej?
Skontaktuj się ze mną:
+48 695-501-001
kancelaria@mpodgorski.com