Kiedy następuje zatarcie skazania?
Zatarcie skazania to ważny moment dla każdej osoby, wobec której toczyło się postępowanie karne i zapadł względem niej wyrok. Oznacza ono, że skazanie przestaje widnieć w rejestrze karnym, a osoba uzyskuje status osoby niekaranej. Kiedy następuje zatarcie skazania? Odpowiedź zależy od rodzaju orzeczonej kary i okoliczności wykonania wyroku. Warto więc wiedzieć, jakie zasady obowiązują w tym zakresie.
Co oznacza zatarcie skazania?
Zgodnie z art. 106 k. k., z chwilą zatarcia skazania uznaje się je za niebyłe, a wpis o skazaniu usuwa się z rejestru karnego. W praktyce oznacza to, że po zatarciu skazania, które następuje z mocy prawa, taka osoba jest traktowana jak niekarana. Dzięki temu może swobodnie podejmować pracę lub pełnić funkcje, które wymagają niekaralności. Instytucja zatarcia stanowi więc realną szansę na nowy początek – umożliwia powrót do normalnego życia i odbudowanie zaufania społecznego po odbyciu kary.
Terminy zatarcia skazania a rodzaj orzeczonej kary
Ustawodawca w prawie karnym przewidział różne terminy zatarcia skazania, w zależności od wymierzonej kary:
- kara pozbawienia wolności – zatarcie następuje z mocy prawa po upływie 10 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary,
- kara pozbawienia wolności do 3 lat – sąd może zarządzić wcześniejsze zatarcie, już po 5 latach, jeśli skazany przestrzegał porządku prawnego,
- kara dożywotniego pozbawienia wolności – zatarcie może nastąpić dopiero po 10 latach od darowania kary lub przedawnienia jej wykonania,
- kara ograniczenia wolności – zatarcie następuje po 3 latach od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania,
- kara grzywny – po roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania,
- odstąpienie od wymierzenia kary – po roku od wydania prawomocnego wyroku.
W każdym przypadku zatarcie nie nastąpi wcześniej niż po wykonaniu lub przedawnieniu wykonania środka karnego, przepadku, środka kompensacyjnego lub zabezpieczającego.
Wyjątki – kiedy zatarcie skazania nie jest możliwe?
Nie każde skazanie może ulec zatarciu. Tak będzie w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności bez zawieszenia jej wykonania, jeśli przestępstwo dotyczyło wolności seksualnej lub obyczajności, a pokrzywdzonym było dziecko poniżej 15 roku życia. Ustawodawca uznał takie czyny za na tyle poważne i szkodliwe społecznie, że nie można ich skutków usuwać z rejestru skazanych.
Zbieg skazań i ponowne przestępstwo
Zatarcie skazania komplikuje się, gdy sprawca ma więcej niż jedno skazanie. W takiej sytuacji zatarcie może nastąpić tylko jednocześnie dla wszystkich skazań. Oznacza to, że wcześniejsze skazanie nie ulega zatarciu, dopóki nie zostaną spełnione warunki zatarcia dla każdego z nich. Jeżeli skazany popełni nowe przestępstwo przed upływem wymaganego terminu, bieg okresu zatarcia rozpoczyna się od nowa.
Podsumowanie – kiedy następuje zatarcie skazania?
Zatarcie skazania przywraca status osoby niekaranej, jednak wymaga spełnienia wyrażonych w ustawie warunków i zachowania odpowiednich terminów. Następuje z mocy samego prawa po określonym czasie, o ile skazany przestrzega porządku prawnego i nie popełnia nowych przestępstw. To rozwiązanie ma charakter resocjalizacyjny – pozwala na pełny powrót do społeczeństwa i odbudowanie zaufania po odbyciu kary.
